Фоизсиз қарз берилганида қарз олувчида текинга олинган мол-мулк (хизматлар) кўринишидаги даромад юзага келади. Уни солиқ солиш мақсадида қарз олинган вақтдаги МБнинг қайта молиялаштириш ставкаси асосида даромад ҳисоблаш  керак (СК 299-м.4-қ.).

СКнинг 318 моддасида нотижорат ташкилотларининг солиқ базасини аниқлашнинг ўзига хос хусусиятлари келтирилган. Ушбу модданинг биринчи қисмига кўра нотижорат ташкилотларининг таъминоти ва СКнинг 48-моддасида кўрсатилган устав фаолиятини амалга ошириши учун мақсадли тушумларга солиқ солинмайди.

Нотижорат ташкилотларни таъминлаш ва уларнинг уставда белгиланган фаолиятини юритишга йўналтирилган мақсадли тушумларга, шу жумладан нотижорат ташкилотлар томонидан бепул олинган тегишли шартномалар асосида кўрсатилган хизматлар тарзидаги даромадлар киради (СК 48-м. 6-қ. 2-б.)

Айланмадан солиқ тўловчи нотижорат ташкилотларнинг солиқ  солиш объектига СК 318-моддасининг биринчи қисмида кўрсатилмаган даромадлар киради.

Экспертнинг фикрича, юқорида келтирилган СК моддалари инобатга олинади ва жамоат бирлашмасида фоизсиз олган қарзи бўйича солиқ юзага келмайди. Лекин ушбу ҳолат бўйича ўзгача фикрлар ҳам бор. Шунинг учун МВ ёки ДСҚга ушбу савол бўйича мурожаат қилишингизни тавсия этамиз.

Корхона “А”, корхона “Б” ҳамда уларнинг таъсисчиси – алоҳида юридик шахслардир. Таъсисчи бўлмиш юридик шахс бошқа юридик шахсга тегишли дебиторлик қарзини дебитор бўлмиш учинчи юридик шахснинг Устав фондига йўналтира олмайди. Таъсисчи ушбу қарз суммасини А корхонанинг УФга йўналтириши учун унга аввал ушбу қарздорликка нисбатан кредиторлик ҳуқуқига эга бўлиши лозим (ФК 313-м.). Бунинг учун юридик шахс бўлмиш таъсисчи кредитор бўлмиш Б корхона билан дебиторлик қарзини талаб қилиб олиш ҳуқуқини ўтказиш тўғрисида шартнома тузиши керак.

Ваколатли давлат органи томонидан корхона ташкил этиш масалалари “Давлат корхоналари тўғрисида”ги Низом (кейинги ўринларда “Низом”) билан тартибга солинади (ВМнинг 16.10.2006 й.даги 215-сон қарорига 1-Илова).

Давлат корхонасининг таъсисчиси бўлган ваколатли орган ўзи таъсис этган давлат корхонаси уставига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳуқуқига эга (Низомнинг 12-б.).  

Давлат корхонаси уставига ўзгартиришлар (шу жумладан устав фондини ўзгартириш) таъсисчининг (муассиснинг) қарорига кўра киритилади ва белгиланган тартибда давлат рўйхатидан ўтказилади. Шу тарзда А корхонанинг ўз таъсисчисига (муассисига) бўлган кредиторлик қарзи унинг устав фондига йўналтирилиши мумкин. Фоизсиз қарз берилганида қарз олувчида текинга олинган мол-мулк (хизматлар) кўринишидаги даромад юзага келади.  Солиқ солиш мақсадида қарз олинган вақтдаги МБнинг қайта молиялаштириш ставкаси асосида даромадни ҳисоблаш  керак (СК 299-м.4-қ.).

Давлат ташкилоти А фоизсиз қарздан фойдалаганлиги учун СК 299-моддасига биноан даромад хисоблаб, ўз солиқ базасида ҳисобга олиши керак.